sea.ajans
🏅Acemi Tasarımcı🏅
- Katılım
- 7 Eyl 2008
- Mesajlar
- 83
- Tepkime puanı
- 2
MAKAS - ETEK - POZA
-Makas
Tabaka baskı makinesinin kağıdı tuttuşu kısmına verilen isimdir. (elinize bir a-4 kağıt alın bunu yatay olarak tutun kağıdın baskı makinasına giren ilk kısmı makastır) Bu alana baskı yapılamaz. Bu paylar baskı makinesi çeşitlerine göre 5 mm ile 1.5cm'e kadar çıkabilir. 70x100 4 renk bir baskı makinesinin makas payı en az 1 cm'dir. Bunun yanı sıra 25x35 bir Gestetner baskı makinesinin makas payı 6mm'ye kadar inebilir. Baskı makinesinde makas adı verilen tutacaklar ile kağıt baskıya geçirilir.
-Etek
Makas'ın karşı tarafına denir.
-Poza
Baskı makinelerinde kağıdın hizalanarak baskıya geçmesini sağlayan bir (aparat) makine parçasıdır. Poza, sağ ve sol (ön ve karşı) olarak 2 adettir. Yani makas kağıdı tutarak makine ya çeker, makasın karşı tarafı Etek olur, Kağıdın sağ ve sol kısımları poza olur. Kağıtların baskısı bittikten sonra ayrı bir baskı için ya da kesim veya mücellitte işlenmesi için poza tarafından işleme ***ulur.
Bu terimler daha çok tabaka baskı makinelerinde kullanılır.
-Over print:
Bir rengin, altındaki rengi oymaması, dubleks baskı.
Siyah renk, default olarak overprint tanımlıdır. Bunun baskıda siyaha bir zararı olmadığı gibi, alttaki rengin değerleri ölçüsünde siyaha doygunluk kazandırır. Siyahın doygunluğuna siz karar verecekseniz, %100 Black içerisine renk eklenmesi/eklenmemesi söz konusu olur. Böylesi bir durumda siyah için overprint komutuna gerek yoktur. "İdeal" yöntem, %100 Black + %40 Cyan ile elde edilen doygun siyahtır.
Lakin, sarı zemin üzerindeki mavi (cyan diyelim) renkli bir objeye bilinçli/bilinçsiz verilen "Overprint" komutu, mavinin baskıda yeşil renge bürüneceğine işaret eder. Katmerli bir hatadır.
Katmer:
1- Overprint'in ne anlama geldiğini bilmediğinizi ispiyonlar.
2- Baskı çöpe gider.
3- Çalıştığınız yerdeki geleceğiniz gündeme alınabilir.
1- 1 cm gelen taşma payları ya da hiç taşma payı olmaması
2- Tel diki? olacak bir broşür vs. nin sayfalarının normal sıraya göre yan yana çalışılıp gönderilmesi
3- 50 küsür kartvizit gönderilmesi ve (nasıl bir sabırdır allahım) her birine tek tek kesim krosu konulması
4- Ekstra renklerin ekstra verilmemesi inatla Trigromi renklerden birinin kullanılıp renk listesinde adının değiştirilmesi
5- Çalışılan işte CMYK' dan bir renk belirleyip bunu spot olarak gönderip "biz bunu istiyoruz" denilmek suretiyle müsait bir yerimizden Pantone uydurulması
6- 70x100 bir afiş çalışmasının A4 olarak gönderilmesi ve "köşelerden çekip büyütürseniz 70x100 oluyor" şeklinde direktif verilmesi.
Bunlar artık neredeyse (en azından benim için) sıradan şeyler haline geldi. Hala Overprintin ne olduğunu bilmeyen söylediğiniz zaman "benim makinem otomatik yapıyor onu" diyen, renk listesinde RGB renkleri eksik etmeyen... sıkıldım yav yazarken ama madlycee arkadaşa katılıyorum, grafik tasarım işiyle uğraşan kişilerin en azından ofset ile ilgili yaptıkları işlerde önemli sayılabilecek teknik detayları (örn. Overprint) bilmelerinin gerekli olduğuna inanıyorum çünkü teknik bilginin yetersizliği tasarım aşamasını olumsuz etkileyecektir, kağıt üzerinde mümkün olan herşey pratikte uygulanabilir diye birşey yok sonuçta. Yanlı? düşünüyorsam kusuruma bakmayın...
TRAP,
Trap konusunu açmak gerekiyor. Çünkü bazı malzemelerde, özel trap ayarlarını yapmaktansa default değerlerde bırakmak gerekir. Aksine, her iste TRAP yapılırsa tasarımda görünmesini istemediğimiz, kontür, nesne etrafında istenmeyen renklerin oluşmasına neden olunur.
Günümüz teknolojileri doğrultusunda, 1.hamur kağıda basılan islerde dahi, çok özel durumlar olmadıkça RIP'in yada yazılımın standart uyguladığı trap değerleri yeterli olmaktadır.
Bir seyi göz ardı etmeyelim. Baskıyı yapan baskı makinası faktörü. Eğer baskıyı yapan makina çok eski bir model ise, muhtemel olarak tek renkli pompalı, roland (tek renkli), gestetner gibi makinalarda, kağıt 4 defa ayrı ayrı baskıya tabii olduğunan, her seferinde su ile temas eder. Bu sebeple son siyah ve sarı renklerde kağıtta açılmalar meydana gelebilir. Kuşe kağıtta bu minimum seviyede olurken, 1. hamur, 3. hamur kağıtlarda olağan bir durumdur, kağıt kalitesi belirleyici bir özelliktir. Özellikle tekstil etiketlerin basımında daha çok kullanılan Pompalı olarak tabir edilen 46x64 makinaların baskı kalitesi yüksek olmasına rağmen sadece kullanılan malzemeden kaynaklı olarak bu tür durumlarla karşılaşılır. Tekstil etiketlerinin önemli bir kısmı, kuşe kağıda basılıp, mukavva üzerine sıvama yapılmaktadır. Kartonsan kartona basılan jean etiketlerinde trap kullanılabilir.
Ekstra (Pantone) renkler genel olarak örtücü renklerdir. Ama Pantone renk olup, açık renkli olan ve örtücülüğü güçlü olmayan renklerin Şişirmelerine dikkat etmek gerekir. Şişirmelerde koyu renkler her zaman üste olmalıdır.
Ofset Karton Ambalaj:
Bu alanda iki yöntem kullanılır.
Sıvama.
Kuşe kağıda basılıp, oluklu mukavvaya sıvama yöntemiyle kaplama. Bunu dikkat etmek gerekir. Çünkü kuşe kağıda basılacağı için çok özel bir şişirme yapmaya gerek yoktur. Sadece çizgi kaharmanlar varsa yada illüstrasyonlarda kontür dediğimiz çizgiler varsa yine bunlar sadece töleranslı overprint ile çözülebilir.
Flekso ve Tifdruk
Asıl şişirme tekniklerinin kullanıldığı alan budur. Bu alanda şişirme, TRAP neredeyse bir sanat edasıyla çok dikkatli yapılmalı ve hemen hemen her işte uygulanır. Her iki baskı tekniğinin kullandığı malzemeler ortaktır. Sadece Tifdruk konusunda alüminyum malzemelerin farklılıkları vardır. Flekso özellikle Amerika ve bazı ülkelerde karton ambalaj baskısında kullanılmaya başlandı. Sadece bu alanda şişirmeler için bile önemli bir yazılım olan Art Pro gibi özel ve pahalı yazılımlar kullanılıyor. Ofset baskı teknolojisine nazaran, Ambalaj alanında kullanılan Flekso ve Tifdruk baskı tekniği janjanlı cip ambalajlarından, esnek ambalaj malzemelerinin tümünde kullanılır.
...
REVOLTA BASKI
Kağıdın, aynı kalıpta hem arka hem de ön yüzün baskısını yapmak demektir. Kağıdın bir yüzü basılır ve daha sonra aynı kağıt ve aynı kalıplar kullanılarak arka yüz baskıya geçirilir. Bu yöntem baskı ebadının büyük oldu?u makinelerde daha küçük ve arkalı önlü işler, yarım formalı işler, broşürler vs. için kullanılır..
Revolta, etek-makas ve poza olarak iki çeşittir.
Etek-makas revolta da; kağıt önce makas tarafından baskıya girer, tüm kağıtlar basıldıktan sonra kağıt, etek tarafından çevirilerek baskı yapılır. Etek-makas revoltanın başka bir adı da Tumbalı revoltadır.
Poza revoltada ise kağıt sağdan sola yada soldan sağa, arkası çevirilerek baskı yapılır.
Etek-Makas revolta da, etekten ve makastan bırakılacak boşluk eşit olmalıdır. Ayrıca iş başbaşa yerleştirilir.
- Tavsiye: Mümkün olduğu kadar etek-makas revoltadan uzak durmaya çalışın, bu benim tecrübelerimden edindiğim birşeydir.. Poza revolta kullanılması her zaman baskı ve mücellit ustasının işini kolaylaştırdığı gibi, işinizin daha temiz olarak çıkması anlamına gelir. Herhangi bir çalışma bu ne olursa olsun, afiş, katalog, broşür, kitap vs. çalışma son şekline gelene kadar yani tamamen bitip paketlenme safhasına gelene kadar o işin nasıl birşey olacağını kestirmek zordur. Gülümseme bunun için yapılan çalışmaların, sürekli olarak grafik-tasarımcı arkadaşlar tarafından takip edilmesi gerekmektedir. Bu hem grafik-tasarımcı arkadaşın işinde daha iyi ilerlemesine, hem bir çalışmayı yaptıktan sonra nasıl birşeyle karşılaşacağını tahmin etmesine kadar birçok açıdan iyi sonuçlar verir..Unutmamamız gereken birşey var ki o da, grafik-tasarımcısından kesim ustasına kadar birbirlerini iyi tanıması, mümkün olduğu kadar birbirlerini dinleyip, neyin daha iyi olup, neyin işi kolaylaştıracağını paylaşması gerekir..
BASKI ve KAĞIT TÜRÜNE GÖRE TRAM KULLANMAK
Serigraf baskılar, genellikle bez, bez afiş, kalem, tabak-çanak, teneke, çıkartma kağıtları vs. baskı için kullanılır. Serigraf için verilecek filmin tramı en fazla 44'lük olmalıdır. Film emisyonda düz okunacak şekilde çıkış alınmalıdır.
Ofset baskı, her türlü kağıda baskı yapar (Web ofset bobin kağıda, tabaka ofsetler, tabaka kağıtlar kullanır). Ofsette, ofset kalıbına alınabilen tüm tram noktacıkları kağıda baskı yapabilir. Ancak baskıyı yaptığımız kağıt noktayı tutacak kalitede olmalıdır. Saman kağıdı olarak bilinen 2. ve 3. hamur kağıtlara en fazla 44'lük tram ile tramlanmış film, 1.Hamur kağıt için en fazla 60'lık tram, kuşe kağıtlar için ise 60'lık ve üstü tramlar kullanılması uygundur. Ofset baskıda filmin Emisyon tarafında görüntü ters olmalıdır. (Filmin emisyonu, kazındığında çıkan kısmıdır).
NOT: Unutmamak gerekir ki, sizin yaptığınız çalışmaların filmini almak için gönderdiğiniz film evleri bu çalışmayı hangi kağıda basacağınızı bilmezler. Bunu sizin belirtmenizde fayda vardır. 70'lik tramla gestetnerde bir baskı yapmaya çalışırsanız, tramların inceliğinden dolayı baskı makinası bunu fazla ayıramaz ve çamur gibi bir baskı çıkmasına neden olur. Aynı şekilde 60'lık tramın altını bir katalog, broşür, afiş tarzı bir çalışmada kullanırsanız o zaman çok kaba bir baskı çıkacaktır.
EKSTRA RENK KULLANMAK
Ekstra renkli baskı, ister CMYK+Tire Spot, ister CMYK+Yarım ton Spot, isterseniz her ikisi de, hiçbir zaman Trigromi den çıkmayacak ya da çıktığında problem yaratacak işler için kullanılır.
Örneğin;
1- Tüm sayfalarda kullanılan renkli metinler trigromiden basıldığında netsizlik yaratırken, ekstra olarak basıldığında problem ortadan kalkar.
2- Ofset yaldız baskısının örtücülüğünden yararlanarak trigromi üzerine ayrıca zemin oyulmadan dil değişiklikleri yapılabilir.
3- Fosforlu renkler, hiçbir zaman trigromiden çıkmaz, bu yüzden ekstra basılır. Ekstra renk adedi kadar kalıp fiyatı, boya ve fire fazlalığı maliyeti arttırır fakat daha güzel işler çıkarmanızı sağlar.
LAMİNASYON
LAK ve SPOT LAK KULLANMAK
Yine katalog olarak örnek vermek gerekirse, resimlerin üzerine ya da belirginleştirmek istediğiniz yerlerine lak baskısı yapmak, sonucu çok olumlu etkileyecektir. Spot Lak için yapılacak şey, istenilen bölgeler için Extra film almaktır.
VERNİK KULLANMAK
Vernik de, kalıplı vernik ve zemin vernik olarak, ister belli bir bölgeye (Spot Lak gibi), isterseniz tüm zemine atılır. Genellikle çok zeminli işlerde boya yoğunluğu nedeniyle, işin çizilmesini önlemek için koruma amacıyla kullanılır.
SELEFON KULLANMAK
Selefon, mat ve parlak olarak iki çeşittir. Selefon bir çeşit kaplama olduğundan, koruyucu özellik taşır. Çok ince kağıtlara (135gr'ın altına) yapılması TAVSİYE EDİLMEZ. Mat selefon üzerine Spot Lak ATILABİLİR ancak, Selefoncunuza Spot Lak atılacağı söylenmeli ve ona göre malzeme kullanılması sağlanmalıdır. Selefon, baskı rengini bir miktar DEĞİŞTİREBİLİR.
-- KALİTELİ BASKI İÇİN
Zaman ve malzeme kaybını önlemek için baskıdan önce mutlaka provaları kontrol etmek ve ölçmek en doğrusudur. (Eskiden bir işe fiyat verilirdi, bu iş çöpe gitse bile tekrar basılırdı zarar edilmezdi, yine problem çıksın bunda da zarar edilmezdi ama üçüncü hatada zarara uğrardı. Yok artık o eski kar marjları sırıtan şimdi bir işin dikkatsizlik sonucu gitmesi demek o işiten komple zarar etmesi demektir).
1- Kullandığımız malzemenin görselliğine ve kağıt cinsine göre Tram kullanmak.
2- Film kroslarının çakışmasını kontrol etmek.
3- RGB ve CMYK'ları kontrol etmek. (Bu görevi film çıkışı alan arkadaşlar yapıyorlar fakat bu bizim görevimiz, onlar isterlerse bunu görmezden gelip işi olduğu gibi film baskısına gönderebilirler, sonuç olarak hata bize ait olacaktır ve bunun zararını onlara yükleyemeyiz) Göz kırpan
4- 170gr. Mat kuşe ve üzeri kağıt gruplarında koruyucu laminasyon uygulanması, gramaj ağırlığından dolayı sürtünme problemini ortadan kaldırır. Aynı şeyler zeminli işler için de geçerlidir. Baskıda problem olmasa bile ciltleme sırasında birtakım sıkıntılara sebep olur.
5- Laminasyon yapılacak işlerle ilgili baskı ustasına önceden bilgi verilmelidir. Usta, kullanacağı kimyasal maddeleri verilen bilgiye göre ayarlar.
6- Sayfalarda karşılıklı birleşen imajların (resim, vektör vs. gibi) veya tasarımların montajlı olarak film alınması, işin film kesim ve montaj ayarsızlığını ortadan kaldırır.
7- İş hazırlığında film çıkış hazırlığı yapılırken baskı tekniğinin düşünülerek hareket edilmesi, işin sağlığı açısından son derece önemlidir.
CİLT
Cilt üretimi tüm dünyada az da olsa sürekli bir artış göstermektedir. Ürün sayısının artmasına rağmen ortalama tiraj düşmektedir. 16 sayfalık standart formaların önümüzdeki yıllarda yerini 32 sayfalık formalara bırakacağı şimdiden görülmektedir.
Günümüzde maliyet açısından kağıttaki "beyaz alanlar" azalmakta buna karşılık "baskılı lanlar" ise çoğalmaktadır. Kağıt gramajı giderek düşmekte, kağıt incelmektedir. Sıvama miktarı artarken lif oranı düşmektedir. Dolayısıyla tutkallı cildin işlevi zorlaşmaktadır.
TEL DİKİŞ
Daha çok az sayfalı işlerde kullanılır. Kağıdın kalın olduğu ve çok sayfalı işlerde tercih edilmemelidir. Tel dikiş, en dışta kapak olmak şartıyla formalar iç içe konularak yapılır. Formalar iç içe konduğunda çok sayfalı tel dikişlerde, en dıştaki forma, en içteki formalardan daha büyük kesileceğinden montaj yapılırken bu durum göz ardı edildiğinde iç formalardaki kenarlara gelen işin kesilmesi problemi olabilir. Bu problemi çözmek için en iç forma hariç, diğer formalar git gide artarak dışa çekilmelidir.
İPLİK DİKİŞ
Formalar yan yana getirilerek iplik dikiş makinesinde dikilir. Yan yana gelen formalarda bir sırt kalınlığı dikkate alınarak SIRT PAYI verilmelidir.
İplik dikişle dikil mi? Formalara kapak takma makinesiyle kapak takılabilir.
Değerli ve uzun ömürlü ürünler için iplik dikiş halen en stabil ciltleme metodudur. Fakat karşılıklı renkli sayfalarda dikiş delikleri ve dikiş ipliği görüntüyü optik bozduğundan birçok kişiyi rahatsız etmektedir. Ayrıca dikiş deliklerinden tutkal taşması halinde sorunlar çıkmaktadır. Bu tür sorunlarla karşılaşmamak için profesyonel mücellithaneler tercih edilmelidir.
AMERİKAN CİLT
Sırtı kesilerek yapılan ciltlerde soğuk tutkalda I.Hamur kağıtlarda sırt çizilir ve tela yapıştırılarak sağlamlaştırılmalıdır. 3.Hamur için çok sağlamlık istenmiyorsa, tela takviyesi gerekmez. Kuşeleri soğuk tutkalla tutturmak mümkün değildir, kısa sürede dağılır. Sıcak tutkal 170gr. kalınlığa kadar kuşe, birinci hamur ve üçüncü hamur için de kullanılır. Üçüncü hamura ve birinci hamura kullanılan tutkal kuşeyi TUTMAZ. Kuşe kağıdın tutkalı daha kaliteli tutkaldır ve özeldir.
SPİRAL CİLT
Spiral ciltte, föy föy basılan sayfalar 4 taraftan traşlanarak net ebada getirilir. Sayfalar tek tek harmanlanarak bir araya getirildikten sonra spiral makinesinde ciltlenir.
Diğer bir yol ise, daha ince gramajlı kağıtlarda, formaya göre katlanan kitabın, 4 tarafından kesilerek de ciltlenebilmesidir.
KALİTELİ CİLT İÇİN ÖNEMLİ BİLGİLER
1- 200gr. Mat kuşe üzerindeki gramajlardaki kağıtlarda, kırım makineleri yerine pilyaj yaparak ciltleme işlemi yapmak, yapılan işin sağlıklı olmasını sağlar.
2- Tel dikişli kapak laminasyonu selefon ise 170gr ve altındaki gramajlar makinada katlanabilir. 170gr üzerindeki gramajların pilyaj yapılması gerekir.
3- Laminasyonu Lak olan kapaklarda ise, lak sert ve kırılgan bir malzeme olduğundan dolayı katlanan yerden ÇATLAMA YAPAR. Bunun önlemi ise pilyajdır.
4- Tutkallı ciltlemelerde kitap kapaklarında sırta yapışacak kısma baskı ve herhangi bir laminasyon gelmemelidir. Baskı ve laminasyon gelmesi kapağın sırta sağlam yapışmamasına sebep olur.
5- Kitap kapaklarında sırt kalınlığı, tahmine dayalı değil, hesap edilerek hazırlanmalı. Çünkü kağıtların gramajları aynı olmasına rağmen kalıklıkları değişmektedir. Bu da sizi yanıltabilir. Bu yanılgı, hoşunuza gitmeyen ciltlerle karşınıza çıkar.
6- Formalı işlerde kapak ve formaların tıraş paylarının aynı ölçülerde olması gerekmektedir.
7- Özel kesimli işlerde taşma paylarını çok iyi hesaplamalıyız.
8- Tutkallı ciltlerde ciltten çıkan ürünün, tutkalın kimyasal reaksiyon kuruma süresi yaklaşık bir gündür. Cildin sağlamlığı açısından çok önemlidir.
9- Unutmamamız gereken en önemli husus; işimizi mükemmel gösteren cilt aşamasıdır. Bu aşamaya kadar yapılan bütün çalışmalar cildi düşünerek yapılmalıdır.
ÖZEL KESİM KULLANMAK
Örneğin sert kapak (Karton Ciltli kapak) kullanılıyor ve kapakta delik açılarak iç ilk sayfa görünecektir. Ayrıca düz kesim olmayan bir broşür ya da dosya kapağında, bıçak yaptırarak özel kesim kullanılacaktır. Baskı işlemlerine ek olarak bıçak ve kesim, maliyeti arttıran bir unsurdur.
ÖZEL KESİMDE BIÇAK İZİ
Baskısı yapılmış kağıtlar bir doğru şeklinde matbaa bıçağı ile kesilebilir. Kalın kağıtların, çıkartma kağıtlarının vs. farklı şekillerde kesilebilmesi için özel bir bıçak yaptırılmalıdır. Bıçak uç çeşitleri ile kağıt; kesilebilir, pilyaj ve perforaj yapılabilir. Bıçak çizimi yapılırken, bıçağı yaptıracağımız yere her zaman danışmak gerekir. Özellikle birden fazla (teksirli) kesim yapılacak ise bıçakçınızdan, bıçak yerleşimini isteyin ve o yerleşime göre işi yerleştirin. Ayrıca, bazı durumlarda kağıt, baskıdan sonra açma yapabilir, bu durumlarda baskıdan sonra bıçak çizmek daha mantıklıdır.
PİLYAJ
Kağıdın (karton vs.) kolay katlanmasını istediğimiz yere kağıdı kesmeden, kör bıçakla yapılan oluklandırma işlemidir.
PERFORAJ
Kağıdın kolay yırtılmasını, ya da kopmasını sağlamak için kağıdı kesikli olarak deliklendirmektir.
GOFRE (KABARTMA), VARAK-YALDIZ VS. KULLANMAK
Gofre baskısı yani kabartma baskısı işe bir boyut kazandırmak açısından kullanılabilir. Tüm baskı bittikten sonra Gofre için bir erkek bir dişi klişe yaptırılır. Gofre, tipo baskı tekniği ile yapılır. Varak yaldız işleminde ise, sadece erkek klişe kalıp olarak kullanılır ve tipo baskı makinesine takılan Varak-yaldız tertibatı ile baskı yapılır.
TİPO BASKI (YÜKSEK BASKI)
Tipo baskı yüksek baskıdır. Basılması gereken yerler yüksekte, basılmaması gereken yerler ise alçakta bulunur. (Lastik mühür gibi) Yazılar yüksekte boyayı alır diğer yerler boya almaz, kağıda da dokunmaz. Tipo baskı mürekkepleri daha ağır ve tutucudur. Mürekkep kalıba (klişe, hurufat vs.ye) değer kalıpta direkt kağıdı boyar. Bu şekilde baskı olur. Bu yüzden daha tramlı işlerde kalın tram kullanılarak ve boyanın kalıbı doldurması önlenecektir.
Tipo baskı makinelerinde ayrıca; kesim, varak yaldız, gofre, perforaj, pilyaj gibi işler yapılır.
OFSET BASKI
Ofset baskı ne yüksek, ne de çukur baskıdır. Ofset düz baskıdır. Ofset mürekkepleri yaş bazlı mürekkeplerdir ve suyun yağı itme prensibi ile baskı gerçekleşir. Tasarımın hazırlanıp, film çıkışı alındıktan sonra baskı için kalıp bozlamaya alınır. Kalıpta poz görmeyen yerler (filmde şeffaf kalan yerler) su merdanesi üzerinden geçse de su tutmaz. Diğer yerler ise suyu (ya da nemlendirme maddesini) tutar. Boya merdanesi kalıba temas ettiğinde su olan yerler boya almaz. Su olmayan yerler boyayı tutar ve kauçuğu boyar, kauçuk ise kalıp kazanı üzerine gelmiş olan kağıdı boyar ve baskı gerçekleşir.
-Makas
Tabaka baskı makinesinin kağıdı tuttuşu kısmına verilen isimdir. (elinize bir a-4 kağıt alın bunu yatay olarak tutun kağıdın baskı makinasına giren ilk kısmı makastır) Bu alana baskı yapılamaz. Bu paylar baskı makinesi çeşitlerine göre 5 mm ile 1.5cm'e kadar çıkabilir. 70x100 4 renk bir baskı makinesinin makas payı en az 1 cm'dir. Bunun yanı sıra 25x35 bir Gestetner baskı makinesinin makas payı 6mm'ye kadar inebilir. Baskı makinesinde makas adı verilen tutacaklar ile kağıt baskıya geçirilir.
-Etek
Makas'ın karşı tarafına denir.
-Poza
Baskı makinelerinde kağıdın hizalanarak baskıya geçmesini sağlayan bir (aparat) makine parçasıdır. Poza, sağ ve sol (ön ve karşı) olarak 2 adettir. Yani makas kağıdı tutarak makine ya çeker, makasın karşı tarafı Etek olur, Kağıdın sağ ve sol kısımları poza olur. Kağıtların baskısı bittikten sonra ayrı bir baskı için ya da kesim veya mücellitte işlenmesi için poza tarafından işleme ***ulur.
Bu terimler daha çok tabaka baskı makinelerinde kullanılır.
-Over print:
Bir rengin, altındaki rengi oymaması, dubleks baskı.
Siyah renk, default olarak overprint tanımlıdır. Bunun baskıda siyaha bir zararı olmadığı gibi, alttaki rengin değerleri ölçüsünde siyaha doygunluk kazandırır. Siyahın doygunluğuna siz karar verecekseniz, %100 Black içerisine renk eklenmesi/eklenmemesi söz konusu olur. Böylesi bir durumda siyah için overprint komutuna gerek yoktur. "İdeal" yöntem, %100 Black + %40 Cyan ile elde edilen doygun siyahtır.
Lakin, sarı zemin üzerindeki mavi (cyan diyelim) renkli bir objeye bilinçli/bilinçsiz verilen "Overprint" komutu, mavinin baskıda yeşil renge bürüneceğine işaret eder. Katmerli bir hatadır.
Katmer:
1- Overprint'in ne anlama geldiğini bilmediğinizi ispiyonlar.
2- Baskı çöpe gider.
3- Çalıştığınız yerdeki geleceğiniz gündeme alınabilir.
1- 1 cm gelen taşma payları ya da hiç taşma payı olmaması
2- Tel diki? olacak bir broşür vs. nin sayfalarının normal sıraya göre yan yana çalışılıp gönderilmesi
3- 50 küsür kartvizit gönderilmesi ve (nasıl bir sabırdır allahım) her birine tek tek kesim krosu konulması
4- Ekstra renklerin ekstra verilmemesi inatla Trigromi renklerden birinin kullanılıp renk listesinde adının değiştirilmesi
5- Çalışılan işte CMYK' dan bir renk belirleyip bunu spot olarak gönderip "biz bunu istiyoruz" denilmek suretiyle müsait bir yerimizden Pantone uydurulması
6- 70x100 bir afiş çalışmasının A4 olarak gönderilmesi ve "köşelerden çekip büyütürseniz 70x100 oluyor" şeklinde direktif verilmesi.
Bunlar artık neredeyse (en azından benim için) sıradan şeyler haline geldi. Hala Overprintin ne olduğunu bilmeyen söylediğiniz zaman "benim makinem otomatik yapıyor onu" diyen, renk listesinde RGB renkleri eksik etmeyen... sıkıldım yav yazarken ama madlycee arkadaşa katılıyorum, grafik tasarım işiyle uğraşan kişilerin en azından ofset ile ilgili yaptıkları işlerde önemli sayılabilecek teknik detayları (örn. Overprint) bilmelerinin gerekli olduğuna inanıyorum çünkü teknik bilginin yetersizliği tasarım aşamasını olumsuz etkileyecektir, kağıt üzerinde mümkün olan herşey pratikte uygulanabilir diye birşey yok sonuçta. Yanlı? düşünüyorsam kusuruma bakmayın...
TRAP,
Trap konusunu açmak gerekiyor. Çünkü bazı malzemelerde, özel trap ayarlarını yapmaktansa default değerlerde bırakmak gerekir. Aksine, her iste TRAP yapılırsa tasarımda görünmesini istemediğimiz, kontür, nesne etrafında istenmeyen renklerin oluşmasına neden olunur.
Günümüz teknolojileri doğrultusunda, 1.hamur kağıda basılan islerde dahi, çok özel durumlar olmadıkça RIP'in yada yazılımın standart uyguladığı trap değerleri yeterli olmaktadır.
Bir seyi göz ardı etmeyelim. Baskıyı yapan baskı makinası faktörü. Eğer baskıyı yapan makina çok eski bir model ise, muhtemel olarak tek renkli pompalı, roland (tek renkli), gestetner gibi makinalarda, kağıt 4 defa ayrı ayrı baskıya tabii olduğunan, her seferinde su ile temas eder. Bu sebeple son siyah ve sarı renklerde kağıtta açılmalar meydana gelebilir. Kuşe kağıtta bu minimum seviyede olurken, 1. hamur, 3. hamur kağıtlarda olağan bir durumdur, kağıt kalitesi belirleyici bir özelliktir. Özellikle tekstil etiketlerin basımında daha çok kullanılan Pompalı olarak tabir edilen 46x64 makinaların baskı kalitesi yüksek olmasına rağmen sadece kullanılan malzemeden kaynaklı olarak bu tür durumlarla karşılaşılır. Tekstil etiketlerinin önemli bir kısmı, kuşe kağıda basılıp, mukavva üzerine sıvama yapılmaktadır. Kartonsan kartona basılan jean etiketlerinde trap kullanılabilir.
Ekstra (Pantone) renkler genel olarak örtücü renklerdir. Ama Pantone renk olup, açık renkli olan ve örtücülüğü güçlü olmayan renklerin Şişirmelerine dikkat etmek gerekir. Şişirmelerde koyu renkler her zaman üste olmalıdır.
Ofset Karton Ambalaj:
Bu alanda iki yöntem kullanılır.
Sıvama.
Kuşe kağıda basılıp, oluklu mukavvaya sıvama yöntemiyle kaplama. Bunu dikkat etmek gerekir. Çünkü kuşe kağıda basılacağı için çok özel bir şişirme yapmaya gerek yoktur. Sadece çizgi kaharmanlar varsa yada illüstrasyonlarda kontür dediğimiz çizgiler varsa yine bunlar sadece töleranslı overprint ile çözülebilir.
Flekso ve Tifdruk
Asıl şişirme tekniklerinin kullanıldığı alan budur. Bu alanda şişirme, TRAP neredeyse bir sanat edasıyla çok dikkatli yapılmalı ve hemen hemen her işte uygulanır. Her iki baskı tekniğinin kullandığı malzemeler ortaktır. Sadece Tifdruk konusunda alüminyum malzemelerin farklılıkları vardır. Flekso özellikle Amerika ve bazı ülkelerde karton ambalaj baskısında kullanılmaya başlandı. Sadece bu alanda şişirmeler için bile önemli bir yazılım olan Art Pro gibi özel ve pahalı yazılımlar kullanılıyor. Ofset baskı teknolojisine nazaran, Ambalaj alanında kullanılan Flekso ve Tifdruk baskı tekniği janjanlı cip ambalajlarından, esnek ambalaj malzemelerinin tümünde kullanılır.
...
REVOLTA BASKI
Kağıdın, aynı kalıpta hem arka hem de ön yüzün baskısını yapmak demektir. Kağıdın bir yüzü basılır ve daha sonra aynı kağıt ve aynı kalıplar kullanılarak arka yüz baskıya geçirilir. Bu yöntem baskı ebadının büyük oldu?u makinelerde daha küçük ve arkalı önlü işler, yarım formalı işler, broşürler vs. için kullanılır..
Revolta, etek-makas ve poza olarak iki çeşittir.
Etek-makas revolta da; kağıt önce makas tarafından baskıya girer, tüm kağıtlar basıldıktan sonra kağıt, etek tarafından çevirilerek baskı yapılır. Etek-makas revoltanın başka bir adı da Tumbalı revoltadır.
Poza revoltada ise kağıt sağdan sola yada soldan sağa, arkası çevirilerek baskı yapılır.
Etek-Makas revolta da, etekten ve makastan bırakılacak boşluk eşit olmalıdır. Ayrıca iş başbaşa yerleştirilir.
- Tavsiye: Mümkün olduğu kadar etek-makas revoltadan uzak durmaya çalışın, bu benim tecrübelerimden edindiğim birşeydir.. Poza revolta kullanılması her zaman baskı ve mücellit ustasının işini kolaylaştırdığı gibi, işinizin daha temiz olarak çıkması anlamına gelir. Herhangi bir çalışma bu ne olursa olsun, afiş, katalog, broşür, kitap vs. çalışma son şekline gelene kadar yani tamamen bitip paketlenme safhasına gelene kadar o işin nasıl birşey olacağını kestirmek zordur. Gülümseme bunun için yapılan çalışmaların, sürekli olarak grafik-tasarımcı arkadaşlar tarafından takip edilmesi gerekmektedir. Bu hem grafik-tasarımcı arkadaşın işinde daha iyi ilerlemesine, hem bir çalışmayı yaptıktan sonra nasıl birşeyle karşılaşacağını tahmin etmesine kadar birçok açıdan iyi sonuçlar verir..Unutmamamız gereken birşey var ki o da, grafik-tasarımcısından kesim ustasına kadar birbirlerini iyi tanıması, mümkün olduğu kadar birbirlerini dinleyip, neyin daha iyi olup, neyin işi kolaylaştıracağını paylaşması gerekir..
BASKI ve KAĞIT TÜRÜNE GÖRE TRAM KULLANMAK
Serigraf baskılar, genellikle bez, bez afiş, kalem, tabak-çanak, teneke, çıkartma kağıtları vs. baskı için kullanılır. Serigraf için verilecek filmin tramı en fazla 44'lük olmalıdır. Film emisyonda düz okunacak şekilde çıkış alınmalıdır.
Ofset baskı, her türlü kağıda baskı yapar (Web ofset bobin kağıda, tabaka ofsetler, tabaka kağıtlar kullanır). Ofsette, ofset kalıbına alınabilen tüm tram noktacıkları kağıda baskı yapabilir. Ancak baskıyı yaptığımız kağıt noktayı tutacak kalitede olmalıdır. Saman kağıdı olarak bilinen 2. ve 3. hamur kağıtlara en fazla 44'lük tram ile tramlanmış film, 1.Hamur kağıt için en fazla 60'lık tram, kuşe kağıtlar için ise 60'lık ve üstü tramlar kullanılması uygundur. Ofset baskıda filmin Emisyon tarafında görüntü ters olmalıdır. (Filmin emisyonu, kazındığında çıkan kısmıdır).
NOT: Unutmamak gerekir ki, sizin yaptığınız çalışmaların filmini almak için gönderdiğiniz film evleri bu çalışmayı hangi kağıda basacağınızı bilmezler. Bunu sizin belirtmenizde fayda vardır. 70'lik tramla gestetnerde bir baskı yapmaya çalışırsanız, tramların inceliğinden dolayı baskı makinası bunu fazla ayıramaz ve çamur gibi bir baskı çıkmasına neden olur. Aynı şekilde 60'lık tramın altını bir katalog, broşür, afiş tarzı bir çalışmada kullanırsanız o zaman çok kaba bir baskı çıkacaktır.
EKSTRA RENK KULLANMAK
Ekstra renkli baskı, ister CMYK+Tire Spot, ister CMYK+Yarım ton Spot, isterseniz her ikisi de, hiçbir zaman Trigromi den çıkmayacak ya da çıktığında problem yaratacak işler için kullanılır.
Örneğin;
1- Tüm sayfalarda kullanılan renkli metinler trigromiden basıldığında netsizlik yaratırken, ekstra olarak basıldığında problem ortadan kalkar.
2- Ofset yaldız baskısının örtücülüğünden yararlanarak trigromi üzerine ayrıca zemin oyulmadan dil değişiklikleri yapılabilir.
3- Fosforlu renkler, hiçbir zaman trigromiden çıkmaz, bu yüzden ekstra basılır. Ekstra renk adedi kadar kalıp fiyatı, boya ve fire fazlalığı maliyeti arttırır fakat daha güzel işler çıkarmanızı sağlar.
LAMİNASYON
LAK ve SPOT LAK KULLANMAK
Yine katalog olarak örnek vermek gerekirse, resimlerin üzerine ya da belirginleştirmek istediğiniz yerlerine lak baskısı yapmak, sonucu çok olumlu etkileyecektir. Spot Lak için yapılacak şey, istenilen bölgeler için Extra film almaktır.
VERNİK KULLANMAK
Vernik de, kalıplı vernik ve zemin vernik olarak, ister belli bir bölgeye (Spot Lak gibi), isterseniz tüm zemine atılır. Genellikle çok zeminli işlerde boya yoğunluğu nedeniyle, işin çizilmesini önlemek için koruma amacıyla kullanılır.
SELEFON KULLANMAK
Selefon, mat ve parlak olarak iki çeşittir. Selefon bir çeşit kaplama olduğundan, koruyucu özellik taşır. Çok ince kağıtlara (135gr'ın altına) yapılması TAVSİYE EDİLMEZ. Mat selefon üzerine Spot Lak ATILABİLİR ancak, Selefoncunuza Spot Lak atılacağı söylenmeli ve ona göre malzeme kullanılması sağlanmalıdır. Selefon, baskı rengini bir miktar DEĞİŞTİREBİLİR.
-- KALİTELİ BASKI İÇİN
Zaman ve malzeme kaybını önlemek için baskıdan önce mutlaka provaları kontrol etmek ve ölçmek en doğrusudur. (Eskiden bir işe fiyat verilirdi, bu iş çöpe gitse bile tekrar basılırdı zarar edilmezdi, yine problem çıksın bunda da zarar edilmezdi ama üçüncü hatada zarara uğrardı. Yok artık o eski kar marjları sırıtan şimdi bir işin dikkatsizlik sonucu gitmesi demek o işiten komple zarar etmesi demektir).
1- Kullandığımız malzemenin görselliğine ve kağıt cinsine göre Tram kullanmak.
2- Film kroslarının çakışmasını kontrol etmek.
3- RGB ve CMYK'ları kontrol etmek. (Bu görevi film çıkışı alan arkadaşlar yapıyorlar fakat bu bizim görevimiz, onlar isterlerse bunu görmezden gelip işi olduğu gibi film baskısına gönderebilirler, sonuç olarak hata bize ait olacaktır ve bunun zararını onlara yükleyemeyiz) Göz kırpan
4- 170gr. Mat kuşe ve üzeri kağıt gruplarında koruyucu laminasyon uygulanması, gramaj ağırlığından dolayı sürtünme problemini ortadan kaldırır. Aynı şeyler zeminli işler için de geçerlidir. Baskıda problem olmasa bile ciltleme sırasında birtakım sıkıntılara sebep olur.
5- Laminasyon yapılacak işlerle ilgili baskı ustasına önceden bilgi verilmelidir. Usta, kullanacağı kimyasal maddeleri verilen bilgiye göre ayarlar.
6- Sayfalarda karşılıklı birleşen imajların (resim, vektör vs. gibi) veya tasarımların montajlı olarak film alınması, işin film kesim ve montaj ayarsızlığını ortadan kaldırır.
7- İş hazırlığında film çıkış hazırlığı yapılırken baskı tekniğinin düşünülerek hareket edilmesi, işin sağlığı açısından son derece önemlidir.
CİLT
Cilt üretimi tüm dünyada az da olsa sürekli bir artış göstermektedir. Ürün sayısının artmasına rağmen ortalama tiraj düşmektedir. 16 sayfalık standart formaların önümüzdeki yıllarda yerini 32 sayfalık formalara bırakacağı şimdiden görülmektedir.
Günümüzde maliyet açısından kağıttaki "beyaz alanlar" azalmakta buna karşılık "baskılı lanlar" ise çoğalmaktadır. Kağıt gramajı giderek düşmekte, kağıt incelmektedir. Sıvama miktarı artarken lif oranı düşmektedir. Dolayısıyla tutkallı cildin işlevi zorlaşmaktadır.
TEL DİKİŞ
Daha çok az sayfalı işlerde kullanılır. Kağıdın kalın olduğu ve çok sayfalı işlerde tercih edilmemelidir. Tel dikiş, en dışta kapak olmak şartıyla formalar iç içe konularak yapılır. Formalar iç içe konduğunda çok sayfalı tel dikişlerde, en dıştaki forma, en içteki formalardan daha büyük kesileceğinden montaj yapılırken bu durum göz ardı edildiğinde iç formalardaki kenarlara gelen işin kesilmesi problemi olabilir. Bu problemi çözmek için en iç forma hariç, diğer formalar git gide artarak dışa çekilmelidir.
İPLİK DİKİŞ
Formalar yan yana getirilerek iplik dikiş makinesinde dikilir. Yan yana gelen formalarda bir sırt kalınlığı dikkate alınarak SIRT PAYI verilmelidir.
İplik dikişle dikil mi? Formalara kapak takma makinesiyle kapak takılabilir.
Değerli ve uzun ömürlü ürünler için iplik dikiş halen en stabil ciltleme metodudur. Fakat karşılıklı renkli sayfalarda dikiş delikleri ve dikiş ipliği görüntüyü optik bozduğundan birçok kişiyi rahatsız etmektedir. Ayrıca dikiş deliklerinden tutkal taşması halinde sorunlar çıkmaktadır. Bu tür sorunlarla karşılaşmamak için profesyonel mücellithaneler tercih edilmelidir.
AMERİKAN CİLT
Sırtı kesilerek yapılan ciltlerde soğuk tutkalda I.Hamur kağıtlarda sırt çizilir ve tela yapıştırılarak sağlamlaştırılmalıdır. 3.Hamur için çok sağlamlık istenmiyorsa, tela takviyesi gerekmez. Kuşeleri soğuk tutkalla tutturmak mümkün değildir, kısa sürede dağılır. Sıcak tutkal 170gr. kalınlığa kadar kuşe, birinci hamur ve üçüncü hamur için de kullanılır. Üçüncü hamura ve birinci hamura kullanılan tutkal kuşeyi TUTMAZ. Kuşe kağıdın tutkalı daha kaliteli tutkaldır ve özeldir.
SPİRAL CİLT
Spiral ciltte, föy föy basılan sayfalar 4 taraftan traşlanarak net ebada getirilir. Sayfalar tek tek harmanlanarak bir araya getirildikten sonra spiral makinesinde ciltlenir.
Diğer bir yol ise, daha ince gramajlı kağıtlarda, formaya göre katlanan kitabın, 4 tarafından kesilerek de ciltlenebilmesidir.
KALİTELİ CİLT İÇİN ÖNEMLİ BİLGİLER
1- 200gr. Mat kuşe üzerindeki gramajlardaki kağıtlarda, kırım makineleri yerine pilyaj yaparak ciltleme işlemi yapmak, yapılan işin sağlıklı olmasını sağlar.
2- Tel dikişli kapak laminasyonu selefon ise 170gr ve altındaki gramajlar makinada katlanabilir. 170gr üzerindeki gramajların pilyaj yapılması gerekir.
3- Laminasyonu Lak olan kapaklarda ise, lak sert ve kırılgan bir malzeme olduğundan dolayı katlanan yerden ÇATLAMA YAPAR. Bunun önlemi ise pilyajdır.
4- Tutkallı ciltlemelerde kitap kapaklarında sırta yapışacak kısma baskı ve herhangi bir laminasyon gelmemelidir. Baskı ve laminasyon gelmesi kapağın sırta sağlam yapışmamasına sebep olur.
5- Kitap kapaklarında sırt kalınlığı, tahmine dayalı değil, hesap edilerek hazırlanmalı. Çünkü kağıtların gramajları aynı olmasına rağmen kalıklıkları değişmektedir. Bu da sizi yanıltabilir. Bu yanılgı, hoşunuza gitmeyen ciltlerle karşınıza çıkar.
6- Formalı işlerde kapak ve formaların tıraş paylarının aynı ölçülerde olması gerekmektedir.
7- Özel kesimli işlerde taşma paylarını çok iyi hesaplamalıyız.
8- Tutkallı ciltlerde ciltten çıkan ürünün, tutkalın kimyasal reaksiyon kuruma süresi yaklaşık bir gündür. Cildin sağlamlığı açısından çok önemlidir.
9- Unutmamamız gereken en önemli husus; işimizi mükemmel gösteren cilt aşamasıdır. Bu aşamaya kadar yapılan bütün çalışmalar cildi düşünerek yapılmalıdır.
ÖZEL KESİM KULLANMAK
Örneğin sert kapak (Karton Ciltli kapak) kullanılıyor ve kapakta delik açılarak iç ilk sayfa görünecektir. Ayrıca düz kesim olmayan bir broşür ya da dosya kapağında, bıçak yaptırarak özel kesim kullanılacaktır. Baskı işlemlerine ek olarak bıçak ve kesim, maliyeti arttıran bir unsurdur.
ÖZEL KESİMDE BIÇAK İZİ
Baskısı yapılmış kağıtlar bir doğru şeklinde matbaa bıçağı ile kesilebilir. Kalın kağıtların, çıkartma kağıtlarının vs. farklı şekillerde kesilebilmesi için özel bir bıçak yaptırılmalıdır. Bıçak uç çeşitleri ile kağıt; kesilebilir, pilyaj ve perforaj yapılabilir. Bıçak çizimi yapılırken, bıçağı yaptıracağımız yere her zaman danışmak gerekir. Özellikle birden fazla (teksirli) kesim yapılacak ise bıçakçınızdan, bıçak yerleşimini isteyin ve o yerleşime göre işi yerleştirin. Ayrıca, bazı durumlarda kağıt, baskıdan sonra açma yapabilir, bu durumlarda baskıdan sonra bıçak çizmek daha mantıklıdır.
PİLYAJ
Kağıdın (karton vs.) kolay katlanmasını istediğimiz yere kağıdı kesmeden, kör bıçakla yapılan oluklandırma işlemidir.
PERFORAJ
Kağıdın kolay yırtılmasını, ya da kopmasını sağlamak için kağıdı kesikli olarak deliklendirmektir.
GOFRE (KABARTMA), VARAK-YALDIZ VS. KULLANMAK
Gofre baskısı yani kabartma baskısı işe bir boyut kazandırmak açısından kullanılabilir. Tüm baskı bittikten sonra Gofre için bir erkek bir dişi klişe yaptırılır. Gofre, tipo baskı tekniği ile yapılır. Varak yaldız işleminde ise, sadece erkek klişe kalıp olarak kullanılır ve tipo baskı makinesine takılan Varak-yaldız tertibatı ile baskı yapılır.
TİPO BASKI (YÜKSEK BASKI)
Tipo baskı yüksek baskıdır. Basılması gereken yerler yüksekte, basılmaması gereken yerler ise alçakta bulunur. (Lastik mühür gibi) Yazılar yüksekte boyayı alır diğer yerler boya almaz, kağıda da dokunmaz. Tipo baskı mürekkepleri daha ağır ve tutucudur. Mürekkep kalıba (klişe, hurufat vs.ye) değer kalıpta direkt kağıdı boyar. Bu şekilde baskı olur. Bu yüzden daha tramlı işlerde kalın tram kullanılarak ve boyanın kalıbı doldurması önlenecektir.
Tipo baskı makinelerinde ayrıca; kesim, varak yaldız, gofre, perforaj, pilyaj gibi işler yapılır.
OFSET BASKI
Ofset baskı ne yüksek, ne de çukur baskıdır. Ofset düz baskıdır. Ofset mürekkepleri yaş bazlı mürekkeplerdir ve suyun yağı itme prensibi ile baskı gerçekleşir. Tasarımın hazırlanıp, film çıkışı alındıktan sonra baskı için kalıp bozlamaya alınır. Kalıpta poz görmeyen yerler (filmde şeffaf kalan yerler) su merdanesi üzerinden geçse de su tutmaz. Diğer yerler ise suyu (ya da nemlendirme maddesini) tutar. Boya merdanesi kalıba temas ettiğinde su olan yerler boya almaz. Su olmayan yerler boyayı tutar ve kauçuğu boyar, kauçuk ise kalıp kazanı üzerine gelmiş olan kağıdı boyar ve baskı gerçekleşir.
