Görsel Düşünme - Rudolf Arnheim

Görsel Düşünme
Rudolf Arnheim ​

Özgün adı: Visual Thinking
Çeviri: Rahmi Öğdül

Bir klasik olan bu eseri farklı kılan, algı psikolojisinin temel bazı bulgularını da kullanarak yerleşik bir dogmaya karşı çıkmış olmasıdır: Bu dogmaya göre gözümüz sadece bir duyu organıdır ve görme duyumuz ile bütün yaptığımız, daha sonra bunları işleyecek, değerlendirecek, bunlar üzerine düşünecek olan beynimiz için görüntü verileri toplamaktır. Hem gündelik yaklaşımlarımıza hem de bütün bir bilim ve felsefe tarihine damgasını vurmuş olan bu mekanik modelde, duyularla düşünce birbirinden ayrılır, hatta karşı karşıya getirilir: Akıl tarafından işlenmedikçe duyular yanıltıcıdır, güvenilmezdir.
Arnheim'ın tezi bu modelin güdüklüğünü sergiliyor; düşünmenin daha ilk anda görme ile birlikte oluştuğunu, düşünmenin yapısal olarak neredeyse resimsel diyebileceğimiz ölçüde görme duyumuza bağlı olduğunu, insanın bütün sanatsal ve bilimsel faaliyetlerinde problem çözme anlamındaki gerçek düşünme'nin her zaman uzamın görsel algılanışı üzerinden yürüdüğünü savunuyor. Çocuk resimlerinden bilim tarihindeki kâinat tasavvurlarına kadar uzanan farklı faaliyet alanlarından taşıdığı örneklerle, nasıl algıladığımızı, düşüncelerimizin duyu ve algılarımıza bağlı olarak nasıl biçimlendiğini anlatan Arnheim, görme duyusu ile düşünme arasında kurulmuş sahte ikilikten kurtulmanın bilim ve sanatlarda verimli açılımlar getireceğine işaret ediyor.
Eğitimde görselliğin önemini anlamaktan hayli uzak görünen bizimkisi gibi bir kültürde bu anlatılanların bir önemi olabilir mi? Cevap, önümüzde. Resim eğitimini bir hobi kertesinde ele almaktan vazgeçmek, görsel eğitimin sadece resim sanatıyla ilgili olmadığını, gözün eğitilmesinin düşüncenin yaratıcılığının geliştirilmesi demek olduğunu, görselliğin yalnızca sanatlarla değil, en az onun kadar fizik ve matematik bilimlerle de ilgili olduğunu kavramak.​

İçindekiler​

Önsöz
İlk Sorgulamalar
Düşünme'den Koparılmış Algı; Güvenilmez Duyular; İki Zihinli Platon; Aşağıdan ve Yukarıdan Aristoteles​

Görsel Algıda Zekâ - I
Bilme Yetisi Olarak Algı; Sınırlanmış Algı; Uzakta Olanı Araştırmak; Duyular Değişir; Görme Seçicidir; Hedefe Sabitlenme Bir Sorunu Çözer; Derinliği Ayrımsama; Şekiller Kavramlardır; Algı Zaman Alır; Makinalar Şekilleri Nasıl Okur?; Eksik Olanı Tamamlama​

Görsel Algıda Zekâ - II
Bağlamı Çekip Çıkarmak; Oldukları Haliyle Parlaklık ve Şekil; Üç Tavır; Bağlamı Korumak; Şeklin Soyutlanması; Çarpıtma Soyutlamayı Gerektirir; Kalıcılık ve Değişim​

Parçaları Birleştirmek
İlişkiler Yapıya Bağlıdır; Eşleştirme Eşleri Etkiler; Algı Ayrım Gözetir; Algı Karşılaştırır; Benzerlikleri Görmek; Zihin Karşısında Bilgisayar​

Şimdideki Geçmiş
Belleği Etkileyen Kuvvetler; Tamamlanan Algılar; İçeriyi Görmek; Görülebilir Boşluklar; Tanıma​

Düşüncenin İmgeleri
Zihinsel İmgeler Neye Benzer; İmgeler Olmadan Düşünülebilir mi?; Tikel ve Cinssel İmgeler; Görsel İmalar ve Ani Pırıltılar; Bir İmge Ne Kadar Soyut Olabilir?​

Kavramlar Biçimlenmeye Başlıyor
Soyut Jestler; Resimsel Bir Örnek; Çizimlerle Yapılan Deneyler; Görülebilir Eylem Halinde Düşünme​

Resimler, Simgeler ve Göstergeler
İmgelerin Üç İşlevi; İmgeler ve İşlevlerine Uygunlukları; Ticari Markalar Neler Söyler; Fikirlerle Etkileşen Deneyim; İki Soyutlama Skalası​

Soyutlama Ne Değildir?
Zararlı Bir İkilik; Soyutlama Genellemeye mi Dayanıyor?; Önce Genellik Gelir; Soyutlamaya Karşı Örnekleme​

Soyutlama Nedir?
Tipler ve Kapsayıcılar; Statik ve Dinamik Kavramlar; En Önemli Noktalar Olarak Kavramlar; Genelleme Üzerine​

Ayakların Yere Basması
Geri Çekilme Olarak Soyutlama; İlke Çıkartma; Tabiata Aykırılık; Sınıflandırma Aşkı; Deneyimle Temasta Olmak​

Saf Şekillerle Düşünmek
Sayılar Hayatı Yansıtır; Algılanan Nicelikler; Görünür Şekiller Olarak Sayılar; Anlamsız Şekiller Sorun Yaratır; Kanıt Gerektirmeyen Geometri​

Sözcüklerin Yeri
İnsan Sözcüklerle Düşünebilir mi?; İmgeler Olarak Sözcükler; Sözcükler Algı-Verilerine İşaret Eder; Sezgisel ve Zihinsel Bilme Yetisi; Sözcükler İmgeler İçin Ne Yapar?; Mantıksal Bağlantı İmgeleri; Fazlaca Önemsenen Dil; Çizgiselliğin Etkisi; Sözel Kavramlar ve Resimsel Kavramlar​

Sanat ve Düşünce
Çocukların Çizimlerinde Düşünme; Kişisel Problemlerin Çözümü; Bilişsel İşlemler; Görsel Sanatta Soyut Örüntüler​

Kuram İçin Modeller
Kozmolojik Şekiller; Görünür Olmayan Görünür Kılınır; Modellerin Sınırları Vardır; Figür, Zemin ve Ötesi; Sonsuzluk ve Küre; Tahayyülün Esnekliği​

Eğitimde Görme
Sanat Ne İçindir?; Önermeler Olarak Resimler; Standart İmgeler ve Sanat; Bakmak ve Anlamak; İllüstrasyonlar Nasıl Öğretir?; Görsel Eğitim Araçlarına İlişkin Sorunlar; İşleve Odaklanma​

Bir kitap tanıtım dergisinde rastladığım ve en kısa zamanda edinmeyi düşündüğüm bu kitabı okuduktan sonra kendi yorumumu da yazmak isterim​