Freelance Tasarımcı Olmak? Freelance çalışmak için yeterince hazır mısınız? Yoksa kurtlar sofrasına dönmüş bu piyasada para kazanamayacağınızı mı düşünüyorsunuz? Tekrar düşünün!
İlk yazımda yaklaşık 9 yıldır freelance sektöründe birçok belli başlı firmaya gerek inhouse (firma içinde belirli dönemlerde giden, yerinde hizmet sunulan iş modeli), direk home office olarak tasarım projelerinde hizmet sunmuş biri olarak olabildiğince edindiğim tecrübeleri aktarabilmeyi umuyorum. İlk yazımda Siz gerçekten freelance iş yaparak mı? Ücretli çalışarak mı? daha iyi bir standart yakalayabilirsiniz? Bunu irdeleyeceğiz. Öyleyse makalemin devamında nelerle karşılaşabileceğinize dair genel konuları ele alalım.
Freelance iş yapmak nedir? Bir çoğumuz freelance iş yapmanın Özgürce para kazanmak olduğunu düşünür. Rahatsınız, sabah işe geç kalma probleminiz yok, çalar saat kurmak zorunda değilsiniz, sevgiliniz, eşiniz, dostunuz ya da bir çok organizasyona katılıp sabahlara kadar eğlenip öğleden sonra uyandığınızda işlere kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. Buna benzer örnekler uzarda gider. Genel ön yargı olarak Freelance kelimesi aklınıza geldiğinde Özgürçe para kazanmak olarak algılanabilir. Ancak freelance çalışmanın çok ince ve titizlik gerektiren noktaları vardır. Birkaç cümle sonunda bu konularla ilgili fikirlerimi, edindiğim tecrübeleri de sizlerle paylaşacağım.
Freelance çalışmanın avantajları. Bir önceki paragrafta bahsettiğim gibi özgür olduğunuzu size hissettirir. İşleriniz biraz rayındaysa dünyanın en rahat insanı gibi hissedersiniz. Kendinize daha çok vakit ayırabilir, daha sosyal bir yaşam sürebilirsiniz. Mevsime göre tatil ya da seyahat için birilerinden izin beklemek zorunda değilsiniz. Kendi organizasyon yeteneğinizi sınar, yönetici becerilerinizi geliştirirsiniz. Çevre edinir, yeni insanlar tanır, farklı branşta firmalarla iş yapma tadına varırsınız. Esnek bir kişilik, yenilikçi ve kendini sürekli geliştiren bir ivmeyle yolunuzda ilerlersiniz. Kız arkadaşınız ya da erkek arkadaşınıza ayırabileceğiniz vakit tamamen sizin programınızla birebir ilişkilidir. İşe gidip gelmek için her gün saatlerinizi yola harcamazsınız. Bu ve buna benzer avantajları elbette var ancak freelance çalışmanın gerekliliklerini yerine getirebilirseniz!
Freelance çalışmanın dezavantajları. Freelance çalışmak her zaman iyi değildir! Özellikle kişilik özellikleriniz emir altına girmeyi gerektirecek bir disiplin anlayışı ile işliyorsa siz freelance iş yapmamalısınız! Neden mi? Hep birlikte irdeleyelim..
"Eğer bir iş aldığınızda iş avansını harcayarak kendinizi motive edeceğinizi ve işi daha iyi yapacağınızı düşünüyorsanız yanılıyorsunuz." İş avansını almak freelance çalışanlar için bir nevi akittir. İşe ciddiyet katar ve sizi müşteriye karşı sorumlu tutar. Ancak iş avansını hemen harcayan bir karakteriniz varsa işi hazırlamaya başladığınızda Aman ya en fazla başka bir iş alır, o müşterimin avansını geri veririm laf işitmem diyenleriniz olacaktır. Ancak atladığınız bir nokta, kaybettiğiniz her müşteri aslında kaybettiğiniz birden fazla müşteri potansiyelidir. Diğer taraftan unutlmaması gereken durum, ihtiyaçlarınız haricinde henüz teslim edilmemiş bir işin tahsil edilmiş avansı sizin kendi paranız değildir. Olabildiğince avans alınan meblayı harcamamaya özen göstermelisiniz.
Uyku düzeniniz normal değilse veriminiz düşecektir. Sabahlara kadar çalışıyor, akşama kadar uyuyup tekrar sabahlara kadar bilgisayar başında duruyorsanız veriminiz hızla düşmeye devam ediyor demektir. Unutmayın insan vücudu güneşten enerjisini alır ve gündüz yaşamaya yatkındır. Gece metabolizmanız yavaşlayacak ve fikir üretme konusunda gündüzlere oranla daha verimsiz sonuçlar üreteceksiniz. Saat ve zaman kavramınız gece gündüzün tersine dönüyorsa çok değil, bir ya da iki yıl içerisinde neredeyse hiç birşey üretemez hale gelecek, aynı topun lacivertini sunmaktan öteye geçemeyeceksiniz. Uyku düzeniniz normal olmalı, gündüz çalışmalı, gece dinlenmeli ya da geceleri dinlenmeye yönelik iş dışında başka şeylere odaklanmalısınız. Sosyal kimliğinizi de beslemek zorundasınız.
Bir süre sonra asosyalleşmeye başlarsınız. Bu işlere ilk başladığınız zamandan bu yana onca süre geçti ve herşey umduğunuzdan farklı bir sonuca ulaşmaya başladı değil mi? Her sabah aynı ev, aynı bilgisayar, benzer işler, dört duvar arası ve hemen hemen herşey aynı. Of ne kadar da sıkıcı değil mi? İşte endişelenmeye başlayabilirsiniz! Siz artık monoton ve asosyal bir hayata adım atmanın ötesine geçmek üzeresiniz. İşleriniz yoğunlaştı, tek başına onca şeye yetemiyor, hep aynı insanları görüyorsunuz. Eğer tek yaşıyorsanız daha da vahim. Sosyal medya tek eğlenceniz, youtube tek boş zaman geçirgeciniz oluvermiş. İşte kötü günler kapıda! Kişiliğiniz asosyalleşiyor ve sıkılmaya az kaldı! Freelance çalışmanın en büyük handikapı budur. İster istemez asosyal olmak zorundasınız. Çünkü müşterilerinize esnek çalışma saatlerini zaten siz aşıladınız. Onlar artık sizi her aradığında ulaşmalılar yoksa siz çalışmıyor gibi görünürsünüz. Belli bir süre sonra neredeyse hayatınızın %80′i tek bir bilgisayar ve müşteri dialoglarından ibaret olacaktır. Freelance çalışmak aslında kendi kafesine tıkılmak gibidir. Disiplin yoksa sonu ya parasız ve işsiz kalmak, ya da kontrolsüz ve boğucu bir iş akışıdır. Disiplin ve programlı olmak zorundasınız!
Pasifleştiğinizi hissedebilirsiniz. Her zaman evde olmak, disiplinsiz çalışmak, spontane yaşamak bir süre sonra size aslında hiçbir iş yapmıyorsunuz gibi bir duyguyu uyandıracaktır. Bu döneme geçtiğinizde iş gücünüz düşecek, bilgisayar başında oturmaktan sıkılacak ve odaklanma problemi yaşayabilirsiniz. Bunu engellemenin belli bir yolu da ne yazık ki yoktur. Freelance çalışmanın en büyük dezavantajlarından bir tanesi budur. Yalnız yaşamaya yatkın ve durgun bir kişiliğiniz yoksa freelance çalışmaya çalışmak sizin için bir eziyet olabilir. İyi düşünmelisiniz.
Mali krizlere karşı psikolojik açıdan hazırlıklı olun! Bir dönem işler size öyle bir yığılır ki, ne olduğunu anlayamaz her zaman böyle olacağını düşünerek normalden daha fazla harcama yapmaya başlarsınız. Zaten rahat bir çalışma tarzının üstüne hatırı sayılır bir kazanç elde ettiğinizde kontrol mekanizmanız yüksek olasılıkla değişecektir. Zaten her zaman kazanabilirim, bu ay harcayayım gelecek ay yine kazanırım diyebilirsiniz. Ancak bir baktınız ki paraları harcadınız, işleri hala teslim edemediniz, yeni iş ihtiyacınız var çünkü maddi açıdan tükendiniz. Hoşgeldin gerçek, yüzleş benimle! Artık düşüşe geçtiniz ve yüksek olasılıkla disiplinli çok sıkı bir çalışma yapamazsanız en geç 30 güne kadar maaşlı bir işte çalışmak için iş arıyor olacaksınız. Bu durumdan şunu çıkartıyoruz. Freelance çalışıyorsanız sizin paranız aslında kazandığınız paranın %50′si olmalıdır. Çünkü bir sonraki ay iş garantiniz yoktur. Her zaman yedek planınız olmalı. Aksi halde hiç istemediğiniz maaşlı çalışan konumuna hakettiğinizi düşündüğünüz ücretin yarı fiyatına çalışmak mecburiyetinde kalabilirsiniz.
Kazancınızı ne kadar yükseltebilirsiniz? Freelance çalışıyorsanız unutmayın ki çok büyük bir fırsat tesadüf eseri karşınıza çıkmadıysa kendi evinizi arabanızı alacak kadar kazanamazsınız. Bunları başaran örnek freelance çalışanlar var elbet. Ancak bu biraz da şans meselesi. Biz ortalama civarı bir performansı yani genel kitleyi hedef alarak durumu gözden geçirdiğimizde, evet parasız kalmazsınız. Asla temel ihtiyaçlarınız için kimseden borç istemezsiniz. Ancak kazancınız sadece şahsi giderlerinizi karşılayabilir ve rutin yaşamınızı destekleyecek seviyenin üstüne muhtemelen çıkamaz . Burada karşınıza şu soru çıkacak. Maaşlı çalıştığımda da bunları yapamıyorum, freelance çalıştığımda da yapamıyorum. Öyleyse neden maaşlı çalışayım? diye sormuşsunuzdur kendinize. Bir sonraki yazımda bu ince noktalarla ilgili çok ince noktalara değineceğim.
Freelance Tasarımcı Olmak?| cenkakyildiz.com Serbest Tasarımcılık Yapmaya Hazır mısınız? Bu gidişe bir dur diyerek serbest tasarımcı olmaya karar verdiniz. Peki bunun için gereken işaretlere sahip misiniz, birlikte göz atalım..
Öncelikle bu kararı almadan önce bir süre bir ajans ya da yaratıcı işler üreten bir kurumda görev almanız sizin için en faydalısı olacaktır. Gerek iş disiplini edinme açısından, gerekse işlerin nasıl yürüdüğünü öğrenme açısından edineceğiniz tecrübeler, ileride kendi başınıza sürdüreceğiniz iş yaşamında sizin için önemli bir yapıtaşı oluşturacaktır.
Unutmayın bilmediğiniz, deneyimlemediğiniz bir dünyaya adım atmadan önce edineceğiniz deneyimler sizin için mutlaka çok faydalı olacaktır.
Şimdi bu yeni dünyaya adım atmadan önce, sizin serbest tasarımcılık yapmaya hazır olup olmadığınızı gösteren belirtilere sahip olup olmadığınızı inceleyelim.
Daha fazla sorumluluk için hazır mısınız? Serbest tasarımcı olmak yalnız başınıza olmak, ve sorunlarla tek başınıza boğuşmak demektir. Serbest çalışmak belki uzaktan rahat gibi gözükse de, tüm ticari ve hukuki konulardan haberdar olmak, zaman zaman bir işletme ciddiyetinde davranmak ve projelerdeki sorunları kendi insiyatifinizi kullanarak çözmek gibi bir çok zorlu engel ile karşı karşıya kalacağınız bir yoldur. Eğer kendinizi buna hazır hissediyorsanız birinci bölümü başarıyla geçtiniz demektir.
Meydan okumaya hazır mısınız? Serbest tasarımcı olarak yola çıkmaya karar verdiğinizde bilin ki karşınıza sayısız sorun çıkacak. Bunları aşmak için yeterli güce, motivasyona sahip olduğunuza inanıyor musunuz? Bir çok projede kendinize yeni çalışma sistematikleri geliştirmek, proje içi ve dışı teknik sorunların yanı sıra, müşterilerin kişisel kaprisleri ile de uğraşmaya kendinizi hazır hissediyorsanız, serbest çalışmak üzere çıktığınız yolda bir kilometre taşı daha devrilmiş demektir!
Sosyal çevrenizi kullanmaya hazır mısınız? Yeni iş ilişkilerine girmek, yeni projeler ve işbirlikleri peşinde koşmak için öncelikle mevcut kontaklarınızdan yola çıkmak gerekecektir. Sadece reel hayatta değil sosyal medyada da sahip olduğunuz çevreniz bu yolda size yardımcı olabilir. Sosyal çevrenizi ne kadar geniş tutarsanız, o kadar çok yeni iş ve projelere yol alabilirsiniz.
Mali sonuçlara hazırlıklı olun! Mali konularda yaşayacağınız zorluklara hazırlıklı olun. Örneğin evde çalışmak yerine belki küçük bir ofis tutmak daha mantıklı olabilir, belki de tam tersi.. Mali konularda temkinli davranarak bütçenizi en iyi şekilde yönetmeye çalışmalısınız. Serbest tasarımcılığa başlamadan önce yeni bir bilgisayar veya yazılım gibi hesap etmeniz gereken ancak atladığınız bazı konular olabilir, bunları hesap edip hazırlıklı olmalısınız.
Kendinize özgü bir ticari anlayışınız var mı? Kendi iş dünyanızı kendiniz yöneteceğiniz için, mutlaka ticari bir plana hatta a ve b planlarına sahip olmalısınız. Ödemeler, bütçeler, tahsilatlar konusunda kendinize bir sistem yaratarak bu yönde ilerlemeye hazır olmalsınız.
Minimum risk için maksimum tasarruf Eğer hala serbest tasarımcı olma konusunda ciddi şekilde kararlıysanız, bir miktar birikmişe de ihtiyacınız olacağını unutmayın. Bu hayata merhaba dediğinizde işlerin size yağmayacanı hesap ederek, kenarda köşede sizi hiç olmazsa 2-3 ay idare edecek kadar bir nakite sahip olmanız gerekmekte. İstemeyerek de olsa yanlış planlayacağınız bir iş size hem zaman hem de para kaybettirebilir. Buna hazırlıklı olun.
İşinizin kolay olmayacağını bilin Bir çok yeni ve daha önce deneyimlemediğiniz sorunla karşılaşmaya hazır olun. Bunların üstesinden gelebilmek için irade ve motivasyona ihtiyacınız olduğunu unutmayın. Belki de hayatınızdaki bu yeni döneme merhaba demeden önce kısa bir tatil zihninizi toplamaya yardımcı olacak, sizi hazır hale getirecektir.
Yapmak istemediğiniz şeyleri yapmaya hazır olun! Mutsuz müşteriler ile uğraşmak en zor iştir. Zaman zaman zor kararlar almak, idealinize uymayan işleri yapmak zorunda kalabilirsiniz. İstemediğiniz toplantılarda vakit harcayabilir, size gereksiz gelen bir çok işi yapmak zorunda kalabilirsiniz. Bunun için hazırlıklı mısınız?
Aileniz hazır mı? Elbette siz bütün bu işlerle birey olarak uğraşırken sizin yakınlarınız da olup bitenden etkilenecektir. Onların da bu duruma hazırlıklı olması ve sizi kararlarınızda desteklemesi gereken zamanlar olacaktır.
Sonuç Yeni hayatınıza adım atarken yukarıdaki tüm maddeleri sindirip hazır olduğunuza inanmanız gerekiyor. Çünkü serbest tasarımcılıkta sizin için bir kariyer yolu olacaktır. Başarılı veya başarısız olduğunuz zamanlar olacaktır. Önemli olan yılmadan, motivasyonunuzu ve iş disiplininizi kaybetmeden yola devam etmeyi becerebilmenizdir.
Bu önemli kararı alan ve uygulayan herkese başarılar ve bol şanslar!
Serbest Tasarımcılık Yapmaya Hazır mısınız? | Tasarımcının El Çantası | Hasan Yalçın Serbest Çalışacaklar İçin İpuçları Bilinen adı ile freelance, yada serbest çalışmaya başlamak isteyenler, bu yolda nelerle karşılacaklar, nelere göğüs gerip dikkat etmek zorundalar birlikte inceleyelim.
Zor iştir, yorulmaya hazır olun.
Bir kaç günde zengin olacağınızı zannetmeyin.
Çoğu kişi serbest çalışarak yaşamını sürdüremez. Başarısızığa hazır olun.
Aynı sonuca ulaşmak adına normal bir iştekinden daha fazla çalışmanız gerekecek.
Kendi patronunuz olmayı öğreneceksiniz.
Sabahın köründe uyanmak zorunda kalmayacaksınız.
Mali konularda tek patron siz olacaksınız.
Tanınılırlığınızı artırmak için çok çalışmanız gerekecek.
Her bir müşteriniz, sizin için yeni birer müşteri kapısı olacak.
Zor günler için birikim yapmayı öğreneceksiniz.
Özel sağlık sigortanız olmayacak!
Çalışacak bir ofis ya da ev/ofise ihtiyacınız olacak.
İşiniz ve hobileriniz arasındaki çizgiyi belirlemekte zorlanacaksınız.
Bozulan donanımınız için bütçe ayırmanız gerekecek.
Donanımınızı yenilemek için bütçe ayırmanız gerekecek.
İlk 3-6 ay çok ama çok zor geçecek.
7/24 işin içinde, iş düşünüyor olacaksınız.
Hep bir sonraki adımı düşüneceksiniz.
Bazen hoşlanmadığınız işleri yapmak zorunda kalacaksınız.
Zorlu müşteriler ile zorlu süreçler geçirerek anlaşmak durumunda kalacaksınız.
Kendi işinizin yüzü olacaksınız, aklınıza geleni pat diye söylememeyi öğreneceksiniz.
Zaman zaman çok çalışıp az kazanmaya razı olacaksınız.
Piyasanın finansal hareketlerinden olumsuz yönde etkilendiğiniz zamanlar olacak.
Serbest çalışmanın dünyanın en kolay işi olmadığını öğreneceksiniz.
Bilgi sahibi olmanız gereken onlarca hukuki ve mesleki kurallar öğreneceksiniz.
Her zaman bir B planına ihtiyacınız olduğunu unutmadan yaşamaya hazır olacaksınız.
Her zaman en az sizin kadar, hatta daha iyi rakiplerle yarışacaksınız.
Hızlı düşünüp, karar vermeyi ve kararınızı hemen uygulamayı öğreneceksiniz.
HAYIR demeyi öğreneceksiniz.
Serbest Çalışacaklar İçin İpuçları | Tasarımcının El Çantası | Hasan Yalçın Kâbus Müşterinin 7 İşareti Ne kadar profesyonel, anlayışlı ve sakin olursanız olun, hayatınızın mutlaka bir döneminde kâbus gibi müşteriler ile muhatap olmak zorunda kalacaksınız. Bu tip müşterileri ilk görüşte çözebilmeniz için size gereken 7 uyarı işareti bu yazıda!
Modern dünyada tasarım ve geliştirme işlerinde müşterileriniz ile ilişkileriniz biraz romantik ve duygusal bir aşk ilişkisine benzer. İlişkinin başında her iki tarafta birbirinden beklenti içerisindedir ve tanımaya çalışır. İki tarafta verici ve uyumludur. İlk buluşmadan sonra her iki tarafta aslında söylenmemiş bir kurallar kümesine uyumlu olarak ilişkilerini sürdürürler.
Müşteriyi mutlu etmek için çabalarken kendinizi unutmayın! Yine romantik ilişki üzerinden gidersek, fazla verici olan tarafın sonunun hep hüsran olduğu varsayımı ile ilişkinizi dengede tutmanızı tavsiye etmek mümkün. Müşteriler ile ilişkilerinizde bir orta yol benimseyerek ne kendinizi ne de onları üzecek girişimlerden kaçınıp sakin ve düzgün bir yol izlemek en mantıklısı.
Kötü müşteri tipleri için uyarılar Her zaman olmasa da zaman zaman karşılaşabileceğiniz kötü müşteri tipleri için uyarılara hazırsanız başlayalım!
Ekstra Bedavacılar Bu tip müşteriler aslında mükemmeliyetçilikten çok işlevselcidirler. Detaylara önem gösterdikleri için sürekli proje içerisinde yeni ayrıntılar oluşturup bunları hayata geçirmek isterler. Ancak ufak bir farkla elbette! Bu değişiklik ya da yeni modülleri daha önce belirlenmiş bütçe dışına çıkmadan yapmak şartıyla. Onları memnun tutmak için projelerinizde işlevselliğe önem vererek size yeni ekstralar çıkarmadan gönüllerini alabilirsiniz.
Savunma: Proje detaylarını önceden bir sözleşme ve belki de bir taslak çizim ile yazılı hale getirin. Ekstra fikir ve modüllerin ekstra fiyata tabi olacağını en baştan belirtin.
Ne istediğimi biliyor olmalısıncılar Bu tip müşteriler sizin işin uzmanı olduğunuzu ve en iyisini yapacağınızı belirterek özgür bırakırlar. Muhtemelen siz onlar için en uygun tasarım ya da geliştirmeyi yaptıktan sonra devreye girerek tüm tasarım veya işi yavaş yavaş revize ederek değiştirmeye başlarlar. Başlarda memnun olduğunuz özgürlüğünüz artık bir anda köleliğe dönüşür ve aslında çok severek ve inanarak yaptığınız iş sizin vizyonunuz haricinde ve hayal ettiklerinizin tamamen dışında bir canavara dönüşmüştür. Üstelik buna karşı koymanız da pek mümkün olmaz, çünkü iş müşterinindir ve parayı da o ödemektedir. Bu durumda duyduğunuz argüman ise hep aynıdır: Ne istediğimi biliyor olmalıydın!
Savunma: İlişkilerinizi tüm olan bitene rağmen iyi tutmaya çalışın ve paranızı alın. Bu tip müşteriler için bir başka savunma yöntemi ise bir kaç alternatif sunmak olabilir. Müşteri kendine uygun olanı seçip onayladıktan sonra ipler sizin elinize geçecektir.
Nazlı kuğular Bu tip müşteriler, her konu hakkında tereddüt eder, sonra da aksini iddia ederler. Bugün sözleşme imzalamak için sizi davet eder yarın vazgeçerek daha fazla detay isterler. Onlarca soru sorar, sonra başladıkları yere dönerler. Kararsız ve yorucudurlar.
Savunma: Tartışmak işi uzatacaktır, en iyisi siz müşterinizi kırmayın, aniden ilişkinizi bitirmek yerine çıkış yolları arayın, biraz direnin.Ancak baktınız olmuyor, müşterinizi çalışma listenizden çıkarın.
Kontrol Delileri Bu tip müşteriler sizin işinizi yapmanıza pek olanak tanımaz. Her detay üzerinde fikir belirtirler ve kendi istediklerini yaptırmak isterler. Size durmadan talimat yağdırırlar.
Savunma: En az diğerleri kadar kâbus bu tip için yapılacak fazla bir şey yoktur, işinizi yavaşlatır, iletişim maliyetlerinizi artırırlar. Bir daha ki sefere bu tip bir müşteri hissetiğinizde çalışmamak belki en iyisi olacaktır.
İndirimciler Bazıları her zaman en ucuzun en iyi olduğunu inanırlar. Oysa özellikle yaratıcı işlerde, bu yanlış bir inanıştan öteye geçmez. Ancak sizin için hiç para kazanamamaktansa ufak bir şeyler almak ta zaman zaman mantıklı olabilir.
Savunma: Kısa vadede teslim edebileceğinizi garanti edebiliyorsanız işi alın. Ancak masrafları kurtarmıyorsa, karar sizin. Uzak dursanız daha iyi olur.
Bezgin Bekirler Tasarım ya da proje geliştirme işlerini 2 yönlü bir cadde gibi düşünebilirsiniz. Siz bir tarafta projeyi geliştirirken, diğer taraftanda o proje için içerik, fikir ve bilgi sağlanması gerekir. Müşteri tarafında eksiklik varsa, proje aksar, teslim zamanına yetişmez hatta belkide siz ödeme alamazsınız. Oysa bunlar sizden kaynaklı değil müşterinin tembelliğinden kaynaklıdır.
Savunma: Müşteri ile projeye başlarken tüm detayları ayrıntılı olarak belirleyip, istediklerinizi size sağlamasını garanti edin. Projenin her detayını tarihlendirerek ondan beklentileriniz olduğunu sık sık hatırlatın.
Ödemede Esnek Olalımcılar Son olarak en korkunç müşteri tipi ödemede zorluk çıkaranlardır. Belki diğer müşteri tipleri ile kolay ya da zor başa çıkabilirsiniz ama yaptığınız bitirdiğiniz bir işin ödemesini yapmayan ya da geciktiren bir müşteri ile uğraşmak şüphesiz en zoru olacaktır.
Savunma: Nezaketi elden bırakmayın. Paranızı alabilmek için kibarca her yolu deneyin. Gerekirse yeni ödeme planları çıkarın.
Sonuç olarak hayatta bu tip müşteriler hep karşınıza çıkacak ve bunlar tecrübe hanenize birer sayı olarak yazılacaktır. Eğer işin içine girdiyseniz bu tip müşteriler ile çalışmaktan korkmayın. Sonuç olarak uzun vadeli müşteri ilişkilerinde kontrolü kaçırmadan elinizde tutmak birazda sizin elinizde olacaktır. Ancak kötü bir şeyler hissediyor ve tecrübelerinize güveniyosanız da, bu tip müşterilerden anında vazgeçmekten çekinmeyin.
Kaynak: designreviver.com
Kâbus Müşterinin 7 İşareti | Tasarımcının El Çantası | Hasan Yalçın Ayrıca: Freelance Tasarımcı Seçmeden Önce Bilmeniz Gerekenler? | cenkakyildiz.com Tasarımcılara en çok söylenen 10 yalan! | Tasarımcının El Çantası | Hasan Yalçın Müşteri replikleri « Reklam Günlüğü https://www.grafikerler.net/serbest...-yasasi-hukumleri-ve-basin-yasasi-t70057.html İbrahim Ergüden: GRAFİK TASARIM ve TASARIMCIYA DAİR 
